Proizvodnja rasada paradajza i paprike
Pri gajenju rasada, govorićemo o paprici i paradajzu zbog toga što su, uz kupusnjače, najznačajnije povrtarske kulture koje se proizvode iz rasada, kao i zbog toga što je upravo sada ta proizvodnja aktuelna.
- Paradajz - Licopersicicom esculentum i
- Paprika - Capsicum annum, su ponajviše gajene i upotrebljivane biljne kulture u ishrani i to tokom čitave godine.
Pored svih nutritivnih i biloških vrijednosti, za papriku je karakteristična i jedna manje poznata činjenica - bogatstvo vitaminom c. Ona sadrži više vitamina c od limuna. Optimalna temperatura za gajenje paprike je 25 stepeni celzijusa s` tim što su najviši zahtjevi u fazi klijanja i nicanja. Minimalna temperatura za klijanje je 10-15 stepeni celzijusa. Dužina vegetacije je 150 dana, a u gajenju direktnom sjetvom i 200 dana. Podnosi monokulturu 4-5 godina. Sjetvena norma varira 6-10 g/metru kvadratnom, s` tim što je viša pri direktnoj sjetvi. Pikiranje rasada se obavlja na razmak 8x8cm i to kada rasad ima 2 normalno razvijena listica, uz prethodno zalivanje i vađenje sa većim količinama zemljišta uz sam korijen. Optimalna vlažnost vazduha je 70-80%. Rasađivanje se obavlja na razmaku 40x30 i 40x40 cm i na otvorenom se vrši kada prođe opasnost od mrazeva.
Paradajz ima slične zahtjeve kao paprika što je i normalno obzirom na biološku bliskost.
-Minimalna temperatura za nicanje je 11 stepeni celzijusa a optimalna 22.
-Kod analize hranjivih vrijednosti izdvojićemo podatak da sadrži jaki antioksidans likopen, kao i da blagotvorno djeluje na srce i krvne sudove.
-Dužina vegetacije mu je 110-130 dana
-Norma za gustu sjetvu je 8g po kvadratu, a varira od 3-8 grama po kvadratnom metru.
-Kvalitetan rasad ima visinu 25-30 cm, debljinu 8mm i 8 stalnih listića.
-Najranija sjetva nepikiranog rasada je sredinom marta, a pikiranje je na rastojanju 10x10cm i 12x12cm.
Rasađivanje je najbolje vršiti 10-15 dana posle prosječnog datuma zadnjeg proljećnog mraza na razmak 80x50cm ili 90x40cm.
Kada smo dali posebne karakteristike paprike i paradajza kao kultura, možemo se baviti zajedničkim stvarima koje važe za obje povrtarske kulture pri proizvodnji rasada. Jedna od najznačajnijih stvari pri proizvodnji paprike i paradajza je proizvodnja kvalitetnog rasada, a greške u njegovoj proizvodnji
su kasnije gotovo nenadoknadive. Proizvodnja rasada počinje izborom odgovarajućeg sjemena, pripremom supstrata za sjetvu i sijanjem. Broj izniklih biljaka zavisiće od klijavosti sjemena i obezbjeđivanja optimalne vlažnosti vazduha i temperature. Sjeme se, u cilju povećanja klijavosti, bržeg i kvalitetnijeg nicanja tretira Slavolom S-i to potapanjem 15-30min u pomenuto sredstvo. Po nicanju biljke su najosjetljivije na bolesti i napada ih veliki broj insekata.
Osnovno pravilo od davnina poznato pri gajenju paprike banalizovano glasi "Noge u vodi, glava na suncu!" Kod proizvodnje rasada nije baš tako. Pretjerano zalivani rasad osim što dovodi do formiranja plitkog korjenovog sistema zbog kojeg biljka pati i loše koristi vodu i hranjiva, često dovede i do polijeganja rasada. Prvi simptomi polijeganja su omekšavanje i nekroza prizemnog dijela stabla koje se širi ka korijenu i vrhu. Zbog nemogućnosti protoka vode i hranjiva dolazi do polijeganja tzv. topljenja rasada. Patogene gljivice koje izazivaju polijeganje rasada se vrlo brzo šire uzrokujući
njegovo propadanje i stvaranje golih mjesta u leji. Preventiva ove bolesti se vrši zalivanjem fungicidima Previkur ili Previkur Energy u koncentraciji 0,2 do 0,25% i to odmah po sjetvi a najkasnije po nicanju. Osim toga, da bi spriječili ovu pojavu, biljkama moramo obezbijediti umjereno zalivanje, dovoljno svjetlosti i redovno provjetravanje leja. Ukoliko se i pored svega bolest pojavi, oboljele biljke moramo počupati i ukloniti a mjesta na kojima su bile i okolne biljke isprskati fungicidima.Takođe značajne bolesti su i bijela trulež kao i siva plijesnjivost. Drugo tretiranje rasada se vrši kada je rasad visine desetak centimetara istim sredstvima uz dodatak insekticida Actare, Mospilana ili Confidora. Od fungicida se moze koristiti i Infinito, Bravo ili Swich. Hemijska sredstva treba mjenjati, pošto postoji širok asortiman, da bi se spriječila pojava rezistentnosti, odnosno otpornosti parazita na neko sredstvo. Zalivanje rasada se vrši i prilikom rasađivanja tako što se biljke dobro zaliju da bi se povećala njihova otpornost na bolesti i štetočine. Za osnovno đubrenje je najbolje upotrijebiti đubrivo Yara Fericare 11-11-21, a za prihranu, postoji široka lepeza Yara Ferticare đubriva, koja se koriste do
samog branja a u zavisnosti od stadijuma razvoja biljke. Njihova redovna upotreba značajno povećava prinos i kvalitet ploda.
Posledjih godina, prava napast u proizvodnji rasada koja nanosi velike štete su puževi. U Kalia centrima, postoji nekoliko vrsta pužomora kao i Plantelin
bio gel koji je postojan i u nepovoljnim vremenskim uslovima. Proizvođači se snalaze i unošenjem raznih materijala pepela, kreča i soli na gajenu površinu. U dodiru sa njima puževi gube sluzastu masu i dehidriraju, ali to u uslovima masovne najezde nije dovoljno.
Svakako je proizvodnja zdravog i kvalitetnog rasada kod paprike i paradajza najznačajniji korak ka ostvarivanju dobrog i kvalitetnog prinosa, a agronomi vrtnih centara KALIA će Vam biti na usluzi za sva dodatna pojašnjenja i savjete.
Miloš Guberinić, dipl.ing.agronomije
Vrtni centar KALIA Berane