Zaštita agruma od mediteranske voćne muve
Voćna muva (Ceratitis capitata, Wied) je jedna od najraširenijih voćnih muva u sredozemlju. Zbog svog areala rasprostiranja, usled njene veće prirodne otpornosti na niže temperature u odnosu na druge voćne muve a i sam značaj njene štetnosti ona je sa pravom nazvana mediteranska voćna muva.
Polifagna je štetočina jer je njena pojava evidentirana kod više od 370 biljnih vrsta. Ova štetočina kod nas, naročito u priobalnom dijelu, najveću sklonost pokazuje prema plodovima breskve junskog zrenja, ljetnjim sortama kruške i jabuke, smokve petrovače, patlidžanke i sušelice, japanske jabuke, neće zaobići ni zinzulu a jedna je od glavnih štetočina agruma, prvenstveno mandarine unšiu (čahara, kavano vase, vakijama i ovari), limuna mjesečara, sorti narandže i grejpfruta. Izrazita je štetočina plodova i to onih plodova koji počinju da sazrijevaju i kod kojih je evidentna promjena boje, jer njih koristi za polaganje jaja iz kojih se razvija larva koja ishranom nanosi štete manifestovane kao crvljivost plodova. Prvi simptomi njene pojave se mogu uočiti na plodovima u vidu okruglaste mrlje koja okružuje mjesto uboda. Tkivo ploda ispod mrlje počinje da truli što izaziva ulegnuće površine ploda. Na mjestu uboda dolazi do pojave truleži izazvane patogenim mikrogoranizmima (glive i bakterije) i sekundarnim štetočinama poput vinske mušice. Pojava ranog opadanja plodova takođe je simptom njenog prisustva a svjedočanstvo kašnjenja sa sprovođenjem mjera zaštite.
Mediteranska voćna muva javlja se u 3-5 generacija godišnje, što zavisi od mikroklimatskih uslova i u većoj mjeri od izobilja plodova vrsta koje napada. Prezimljava kao lutka ili odrasla jedinka. Krajem maja se javljaju prve ženke koje polažu jaja na atraktivnim plodovima. Jedna ženka može položiti od 500-600 jaja i to radi na način što legalicom buši plod do 2,5mm dubine te polaže u prosjeku od 10-20 jaja u grupi. Na jednom plodu zna da formira i do desetak ovakvih grupa-uboda. Nakon 3-5 dana na zrelijim plodovima javljaju se larve ( bjeličasto žuti crvići dužine do 7mm) koji se ubušuju tj. hrane, krećući se ka središnjem dijelu ploda. Usled larvalne ishrane dolazi do pojave truleži na plodu i plodovi počinju opadati. Larve se razvijaju u plodu nekih 10-15 dana i nakon toga se preobraze u lutku u zemljištu ispod krošnje. Za 10-20 dana izlazi nova generacija muva i ciklus se ponavlja. Praktično, ako dozvolimo da dodje do polaganja jaja tj. do inicijalnog bušenja ploda možemo smatrati da od takvih plodova, makar ih sačuvali, nema koristi.
MJERE ZAŠTITE:
Intenzitet napada mediteranske voćne muve na agrumima prvenstveno zavisi od njenog prisustva na sekundarnim domaćinima kao što su smokva i japanska jabuka. Ukoliko je evidentno prisustvo na ovim kulturama to je znak da se populacija muve dobro održala i da je samim tim njena brojnost veća. Hemijska zaštita agruma mora biti bazirana na praćenju pojave štetnika u samom voćnjaku. Praćenje se može obaviti postavljanjem žutih ljepljivih ploča. Ploče treba postaviti po obodima krošnje na osunčanim i južnijim stranama s obzirom da je ova vrsta muve ljubitelj toplote. Ploče se nakon postavljanja svakednevno obilaze i prati pojava tj. broj novo uhvaćenih jedinki.
Preoporučujemo preventivno tretiranje agruma sa nekim od insekticida na bazi:
- dimetoata ( Dimetogal, Perfekhtion ) 10ml/10l vode
- metil – pirimifos ( Actellic 50EC ), 5-10ml/10l vode
- hlorpirifos 500 g/l + cipermetrin 50 g/l ( Nurelle D ), 5ml/10l vode
- abamektina ( Armada ) 5-7ml/10l vode
U kombinaciji sa bijelim mineralnim uljem ( 250ml/10l vode), uz obavezno poštovanje karence preparata.
Obavezna mjera za sprečavanje širenja ove štetočine je sakupljanje I uništavanje zaraženih plodova. Zaražene plodove potrebno je spaliti, nikako zakopavati ili privremeno odlagati na jednom mjestu. Opali plodovi nisu pogodni za kompostiranje. Površinska obrada zemljišta dubokim freziranjem takođe je jedan od načina smanjenja brojnosti ove štetočine u fazi njenog prepobražaja u lutku, naročito ako je došlo do većeg opadanja plodova I kašnjenja sa sprovođenjem hemijske zaštite. Postoje i biološki način suzbijanja koji su uglavnom isplativi i daju rezultate ako se muva suzbija u regionima gdje se dominatno uzgajaju agrumi. Ovaj vid borbe podrazumjeva unošenje velikog broja streilnih mužjaka (na vještački način razvijeni mužjaci koji su zračenjem sterilizovani) u voćnjake. Na ovaj način nakon oplodnje ženke od strane sterilnog mužjaka ne dolazi do razvoja larve. Ovakav vid borbe zahtjeva rad i organizovanje stručnih službi i proizvođača u cilju očuvanja proizvodnje.
Marko Ćeklić, dipl.ing.agronomije
Vrtni centar KALIA Bar